Joodse begraafplaats.

Afgelopen zondagochtend heb ik de elementen getrotseerd en ben ik in de vrieskou naar het eind van de Bredaseweg gefietst. Ik moest daar zijn omdat ik mij had opgegeven voor een rondleiding op de enige joodse begraafplaats die Tilburg rijk is. De rondleiding was een onderdeel van het Jiddisch Festival dat van 26 t/m 28 november in en rond Paradox plaats vond. Op de vrijdagavond in een warm Paradox had ik o.a. het Haytham Safia Quartet met een gastoptreden van trompettist Eric Vloeimans gezien. Nu stond ik koukleumend voor het hek van de begraafplaats terwijl ik net zo goed nog warm onder de dekens had kunnen liggen. Ik leek wel mesjogge!

Nadat iedereen een kleine bijdrage had gegeven voor onze gids, tevens stadsdichter, de enige echte Cees van Raak, mochten we naar binnen.
De mannen moesten hoofdbedekking hebben. Dat is een teken van respect binnen het joodse geloof. Voor de mannen die niets bij zich hadden waren "noodkeppeltjes" meegenomen. De rondleiding was nog niet begonnen en ik had nu al iets waar ik mij aan kon irriteren. De zelfgemaakte hoofddeksels leken mij meer iets voor een kinderfeestje. Ze deden mij denken aan een Aziatische hoed. Bovendien waren ze niet praktisch. De 3 mannen die ik er onhandig mee rond zag lopen moesten continu het petje vasthouden om er voor te zorgen dat het niet van hun hoofd gleed. Ik vond het een gotspe! Uiteindelijk was het natuurlijk hun eigen schuld. Wie gaat er nu met een temperatuur van -5 graden zonder muts op naar buiten?

De joodse begraafplaats stamt uit 1855. Aan het begin van de begraafplaats staat het metaheer huisje. Hier wordt een lijkrede uitgesproken door de rabbijn voordat een persoon begraven wordt. Daarna gaat men naar de plek waar de dode wordt begraven. Na het zeggen van enige gebeden en citaten uit de Talmoed (belangrijkste boek binnen het jodendom) wordt het graf door de aanwezigen gezamenlijk gedicht en wordt het Kaddiesjgebed (lofprijzing van God) door de meest directe nabestaande gezegd.

Op de begraafplaats liggen voornamelijk Asjkenazische joden. Deze joden waren oorspronkelijk afkomstig uit Midden- en Oost-Europa en hebben zich vanaf het begin van de 17e eeuw in Nederland gevestigd. De grafstenen van deze groep staan rechtop. De zerken van de Sefardische joden liggen op de grond (Als je op de foto hieronder klikt kan je er rechtsboven één zien liggen). Deze groep joden komt oorspronkelijk uit Spanje en Portugal en zijn vanwege de inquisitie eind 1400 begin 1500 via o.a. Antwerpen in Nederland terecht gekomen.

Op de Matseva (grafsteen) zijn vaak diverse symbolen te zien zoals de davidster. Op de foto hieronder zie je de waterschenkende kan en schaal. Dit is het symbool van de Leviet, een tempeldienaar, die kan en schaal hanteert bij de rituele handwassing van een Cohen (priester).

De twee handen van een Cohen zie je hieronder. Dit is het symbool van een priester. De handen worden zo gehouden bij het uitspreken van de priesterzegen in een Synagoge.
Hé, daar hebben we de ponem van Cees ook!

De rondleiding op de begraafplaats duurde een klein uur en was een beetje rommelig maar wel leuk en informatief. Ondanks zijn achternaam zat Cees er enkele keren volledig naast maar dat mocht de pret niet drukken. Sommige bezoekers konden onze gids mooi corrigeren en aanvullen en dat gebeurde allemaal erg gemoedelijk. Volgens mij had Cees de avond ervoor een klein feestje gehad en aan de jajem gezeten. Aangezien ik daar zelf ook niet vies van ben heb ik het hem vergeven. Ook al is het pas over 10 maanden weer Jom Kippoer (zoek dat zelf maar eens op). Mazzeltof!

Genoeg gezever.

Stichting tot behoud van Tilburgs Cultuurgoed

joods historisch museum


Cees van Raak